داستانی برای فیلم

علت اينكه قصه هاي كودكان با تصور همراه است به دو عامل اساسي باز مي‌گردد:
1-كودكان قادر به درك كامل محتواي جملات يك قصه نيستند و قادر نمي‌باشد كه از طريق يك يا دو جمله عواملي از قبيل: شخصيت ها، مكان و زمان را در ذهن مجسم كنند.
2-كودكان قادر نيستند فضايي را كه نويسنده با تصورات خود خلق نموده ، در ذهن ترسيم نمايند.
از اين مثال به يك نتيجه ساده اما بسيار مهم دست مي يابيم.
داستان داراي دو فضاي كلي و عمومي است.
1-فضاي ذهني
2-فضاي عيني
تعريف خودرا از فضاي ذهني بنويسيد.

فضاي ذهني از طريق رويدادهاي يك قصه درمخاطب آن ايجاد مي شود. در نتيجه، هرگز دو خواننده يك رمان را نمي توان يافت كه در مورد مكان، زمان و شخصيت رماني كه خوانده ايد، نظر مشتركي داشته باشند.
علت آن نيز روشن است زيرا ذهن آدمي گسترده تخيلي وسيعي دارد و قادر است به هر سو پرواز كند ليكن در فضاي عيني، بيننده مجبور است كه تخيلات خود را محدود به تصاويري كند كه به او ارائه شده است.
در قصه هاي كودكان همين امر صادق است. كودكان با مشاهده تصاوير يك كتاب از فضاي ذهني خارج شده و گام به دنياي عيني مي نهند.
داستان مصور نيز همچون قصه كودكان داراي همين خاصيت است.
 تعبير خود را از داستان مصور بنويسيد؟

 
فراگيران عزيز توجه داشته باشيد وظيفه كسي كه داستان مصور مي نويسد اين است كه مخاطب را از فضاي ذهني به فضاي عيني عبور دهد داستاني كه مي‌آفرينيد براي مخاطب چندان بيگانه نيست. او با زمان، مكان، آداب و رسوم و بسياري عوامل ديگر آن آشناست. بنابراين، رويدادي را كه خلق مي كنيد هرچه به ذهنيت بيننده نزديك بشود موفق‌تر است و هرچه از آن دور و غير ملموس باشد ناكام خواهيد ماند.
درنتيجه مي آموزيم كه هدف از نگارش قصه مصور عبارت است از:

 نگارش قصه مصور، عينيت بخشي به فضاي ذهني است.
 نگارش قصه مصور، مجسم نمودن رويداد براي مخاطب است.
در ادامه كارگاه سه به بخش عملي آن گام مي نهيم.
موارد ياد شده ذيل را فراهم نموده و جلوي دست خود بگذاريد.
1-تعدادي روزنامه يامجله
2-يك قيچي
3-چسب
4-يك صفحه كاغذ سفيد
نشريه اي را كه انتخاب نموده ايد ورق بزنيد وبه تصاوير گوناگون آن بنگريد.
آيا نگاه كردن كافي است؟
چرا نگاه كردن كافي نيست. چه تفاوتي بين نگاه كردن و مشاهده وجود دارد توضيح دهيد.

شما بايد مشاهده كنيد.
براي انجام يك مشاهده دقيق چه عواملي مورد نياز است؟
توضيح دهيد.

آيا به خاطر داريد كه هر مشاهده ‌اي، مشاهده سينمايي نيست؟
ايا به خاطر داريد كه گفتيم عامل اساسي مشاهده، انتخاب وهدف است؟
بنابراين: از ميان عكسهاي نشريه اي كه در اختيار داريد براساس هدف و ايده، تصاويري انتخاب نموده و آنها را با قيچي ببريد.
در اين کادر مراحل و روش كار خود را توضيح دهيد. اگر با شكست مواجه شديد بدانيد كه در مراحل و روش كارتان نقايص وجود داشته است.

 ايده و هدف سرمشق شما در مرحله انتخاب است پيش از اينكه تصاوير را به روي كاغذ بچسبانيد مضمون را شرح دهيد تا بدانيد چه مي‌خواهيد بگوئيد.
پس از اينكه تصاوير را براساس ايده، برگزيده و به ترتيب بدنبال يكديگر قرار داديد زير هر تصوير شرح هر يك را به شيوه نگارش تصويري بنويسيد. به نحوي كه بيانگر محتواي تصوير باشد به عنوان مثال چهار تصوير انتخاب كنيد و از طريق نگارش تصويري آنها را به يكديگر ربط بدهيد.
عواملي از قبيل زمان، مكان، عمل و تصوير، درون تصاوير شما وجود دارند. اينك با ايده و مضموني كه انتخاب كرده ايد، داستان تصويري خود را بنويسيد.
مثالي كه در زير مي خوانيد، مشابه داستان تصويري اي است كه خلق كرده ايد.
مثال : پيرمرد و پارك
تصويري از خزان در پارك
1. تصوير يك پيرمرد در پارك
2 .تصوير كودكي درحال بازي
3. تصوير مردمي كه تابوتي راحمل مي‌كنند.
4. شيوه نگارش داستان مصور
شرح عكس اول: باد برگهاي زرد پائيزي را بر سر و روي پيرمرد كه روي نيمكت در پارك نشسته، پراكنده مي كند
شرح عكس دوم: پيرمرد غمگين به برگها مي نگرد و‌ آه مي كشد.
شرح عكس سوم: كودكي چهارساله، جيغ زنان و خندان، از جلوي پيرمرد عبور مي‌كند.
شرح عكس چهارم: مردم صلوات فرستان تابوت مرده اي را حمل مي كنند.
ايده وهدف در مثال بالا كدام است؟
به چه دليل داستان مصور مذكور به شيوه تصويري نگارش يافته است؟
ايا نگارش داستان مصور با نگارش مشاهده تفاوتي دارد؟
تمرين زير را انجام دهيد.
تعدادي تصوير از طريق شرح آنها، ارائه شده است. توالي تصوير را به هم زده ايم. شما نظم آنها را بدست آورده و قصه مصور آنرا بنويسيد.

 رزمنده از كاميون ارتش پياده شد و نزد پسربچه و پيرزن مي رود.
 خانه اي آرام در شهر كه رزمنده وپسربچه و پيرزني در آن ديده مي شوند.
 دهكده اي كه زير رگبارها قرارگرفته است
  رزمنده اي كه عده اي عراقي را اسير كرده و با خود مي برد
  پسربچه و پيرزني كه درون يك سنگر پنهان شده اند
 ماشين ارتشي و رزمنده كه اسرا را وارد آن مي‌كند
 ماشين ارتشي و رزمنده كه دور مي شوند
 رزمنده پسربچه را بغل مي كند و همراه پيرزن سوار ماشين مي كنند.
   رزمنده پسربچه و پيرزن را مي بيند
  رزمنده در يك دهكده جنگ زده
 فراگيران عزيز، دقت كنيد كه نگارش يك قصه مصور، هيچ تفاوتی با آنچه كه از كارگاههاي جزوه اول و كارگاه مشاهده نويسي آموختيد ندارد.
بنابراين شرح صحنه تمرين مذكور را با قواعدي كه نام برديم، به رشته تحرير در آوريد.
رعايت و تداوم و توالي رويداد، يكي از مراحل حاد اين تمرين به شمار ميرود.
ابتدا نمايي عمومي از رويداد را بدست آوريد. سپس سه نقطه براي آن تعيين كنيد.
1-شروع 2-ميان 3-پايان
حد فاصل بين شروع و ميان، ونيز بين ميان و پايان خرده رويدادها يا حوادثي فرعي وجود دارندكه به آن پاره عمل يا پاره كنش مي‌گويند.
با توجه به اين امر كه خود يك خط داستاني به اشكال مصور مذكور اضافه مي‌كنيد، توالي آن را بدست آوريد.
عمل در داستان تصويري، بايد تداوم داشته باشد. تداوم در عمل يعني چه؟
آيا مي توانيم تصوير شماره سه را بعد از شماره يك بياوريم.
جاي تصاوير را عوض كنيد وبارديگر به آن نگاه نمائيد چه مي بينيد؟
تمرين زير، مفهوم توالي عمل را تبيين ميكند؟
ده ورق كاغذ سفيد ازدفترچه خودكنده وآنها را شماره گذاري كنيد. اگر كاغذتان از جنس مقوا و به مقطع 13×9 باشد بهتر است چون به سهولت جابه جا مي گردند.
اينك ده عدد مقواي 13×9 در اختيار داريد داستاني خلق كنيد و تصاوير آن را از مجلات پيدا كرده يا خود نقاشي نمائيد.
اينك شماره ها را جا به جا نمائيد.
چه اتفاقي روي مي دهد؟
آيا توالي عمل، توالي زمان، توالي مكان، توالي تصوير از بين نمي رود؟

مثال خيابان و پسرك عجول
مردي در يك صبح باراني در خياباني خلوت و باريك پسربچه اي را مي بيند كه با بازيگوشي و حواس پرتي، قصد دارد با عجله از عرض خيابان عبور كند ماشيني از دور و با سرعت به سوي بچه نزديك مي شود. مردي فرياد مي كشد و سراسيمه ودوان دوان خود را به او مي رساند و وي را نجات مي دهد.
آنچه كه خوانديد يك رويداد بود. اين رويداد داراي يك ماجراي اصلي، يك شخصيت و يك هدف است. شروع مشخصي دارد و به نقطه پايان مشخص نيز منتهي مي گردد.
مكان، زمان، عمل، تصوير در آن وجود دارد.
اينك اعمال و تصاوير را پيدا كرده، آنها را نقاشي و شماره گذاري نموده ، سرانجام با توجه به توالي وقوع رويداد و عمل آنها را پشت سر هم قراردهيد متوجه خواهيد شد كه يك داستان تصويري مشخص در اختيار داريد.
اينك شماره ها را پاك كرده و تصاوير را جابه جا نمائيد. به هم خوردن توالي وقوع رويداد داستان تصويري شما را تبديل به اثري نامفهوم و مغشوش خواهد كرد.
شما مي توانيد با تجربه اي كه از طريق اين تمرين بدست مي آوريد. رويدادهاي متعددي آفريده، و مواردي از قبيل توالي وقوع را تجربه كنيد.
به اين نكته توجه داشته باشيد كه:
بيننده اي كه داستان تصويري شما را مي بيند، هيچ ذهنيتي از اثر شما ندارد. بنابراين بايد در انتخاب و تعداد تصاوير و اعمال دقت كافي داشته باشيد. چه بسي كه يك تصوير از نظر شما كامل است ولي براي بيننده كافي نيست. بيننده نياز دارد ابعاد مختلف عمل و تصوير را خوب ببيند و حس كند.
شما به تصاوير و اعمالي ميانه اي نياز دارد تا به عمل و رويداد تداوم منطقي ببخشند.
اقدام نهائي شما اضافه نمودن تصاوير و اعمال مياني لابلاي تصاويري است كه به شكل شماره بندي شده‌اي، آنها را رديف كرده ايد.
هميشه تلاش كنيد اثري را كه خلق مي نمائيد به دوستان خود داده واز آنها بپرسيد در اين سلسله تصاوير چه مضموني نهفته است؟ و چه محتوايي را در نظر دارد؟
داستان آن چيست؟
البته توجه داشته بايد كه شرح رويداد را حذف كرده، سپس آنرا به دوستان خود نشان ‌دهيد هنگاميكه ديگران به مشاهده آثار شما مي پردازند و درمورد كارهايتان نظر مي‌دهند به ميزان موفقيت خود پي خواهيد برد همواره بكوشيد كه شنونده خوبي باشيد و يا فشاري زياد ازحد در دفاع از كار خود به خرج ندهيد.
بهترين منتقدان آثار هنري، مخاطبان آنها، يعني مردم هستند. اگر دوستانتان اثر شما را بفهمند و به ايده و مضموني كه در نظر داشتيد پي ببرند، آن موقع به نتيجه دلخواهتان دست يافته ايد.
تمرين زير، به توانايي شما در نگارش تصويري مي افزايد.
مهمترين عواملي كه بايد درخلاصه نمودن يك داستان مدنظر قراردهيد كدام است؟
توضيح دهيد؟

شرح مختصري از قصد شخصيت اصلي به انجام كاري، تعين هدف وي، رفتار مخالفان و سرانجام مضمون داستان و تعيين نقطه پايان قصه، عواملي هستندكه در خلاصه نمودن يك رويداد به شما كمك مي‌كنند.
اينك تلاش كنيد بدون استفاده از گفت وگو، يك كتاب قصه را به صورت داستان تصويري، ارائه دهيد. تفاوت اساسي اين تمرين با تمرينات كارگاههاي قبلي، درچند نكته كه ذيلا مطرح مي‌شود، نهفته است رويدادها، داراي يك مضمون اصلي يا مضمون الگو هستند كه اگر بادقت خوانده شوند بدست خواهند آمد. مضامين الگو غالبا موارد زير هستند .
ايثار، آزادگي، عشق، فداكاري، حسادت، دشمني، كينه، دوستي، وفاداري، تنهايي، كوشش و هر آنچه كه مربوط به خصايل بشري است.
بنابراين ابتدا از طريق ايده، مضمون را بدست آوريد داستان را خلاصه كنيد شخصيت، هدف و قصد او را پيدا نمائيد. سپس مضمون الگوي آن را سرلوحه كار خود قرار دهيد.
اينك با انتخاب مضمون الگو، از طريق چهار تا ده تصوير، آنرا به تصوير بكشيد.
بخشي از كتاب: مجموعه خاطره پرچين راز
نوشته احمد يوسف زاده مولايي و علي هادي را ذيلا ميخوانيد. تلاش كنيد تصاويري براي اين قصه رديف كنيد. اگر قدرت طراحي و نقاشي نداريد مانند ما درون هر كادر، تصاوير مربوطه به رويدادها را شرح دهيد.

نويسنده پرچين راز، از دوران اسارت خود به دست عراقي ها حكايت مي‌كند. خواننده بعد از مطالعه هر بخش از اين كتاب. مضمون الگوي"مقاومت و ايمان" را به ياد مي آورد. مضموني كه نويسندگان درصدد القاي آن به مخاطبان خود بوده اند.
يك روز ما را به همراه عده اي از خبرنگارها بردند به يكي از پاركهاي بغداد. حديفه الزوراء آنجا همه ی مان را با زور سوار اسباب بازيها كردند تا خبرنگارها ازمان عكس بيندازند. هر فلاش دوربين، رگبار گلوله اي بود كه بر سينه  ی مان مي نشست.
شرح صحنه قسمتي از خاطره مذكور را به شكل زير پرداخت كرده ايم:

نماي عمومي از ارودگاه
 نمايي از خورشيد كه از پشت نخلها طلوع مي‌كند.
  نمایي از چند سربازعراقي كه به سوي بند زندانيان مي‌روند
 نمايي از رزمندگان در سلولها
 نمايي از در سلولهاي بند كه گشوده مي شوند
 نمايي از خروج اسرا از سلولها

بقيه داستان را خود به شيوه اي كه آمد پرداخت كنيد اگر تمرين مذكور را بتوانيد به همراه يكي از دوستانتان انجام دهيد ضريب يادگيري، بالا مي رود از اين گذر به شيوه آموزش مشاركتي، هر يك از طرفين بايد توالي نماهاي خود را بر هم زده و به ديگران بدهد. آنگاه از وي بخواهد تا توالي منطقي زمان و توالي عمل را پرداخت كند. فراموش نكنيد در چنين برنامه اي شماره كادرها را بايد خط زده يا پاك كنيد.